در مهندسی معماری جان پناه نوعی سازه امنیتی بوده که در پیرامون دیوارها، بالکن، بهار خواب، بام و… احداث می‌شود. این نوع سازه دارای مدل‌های گوناگونی از جمله، مدل سوراخ‌دار، مدل شیب‌دار و مدل پلکانی است، که هر کدام از این مدل ها کاربردهای متفاوتی دارند.
از دیرباز ساخت جان پناه در مهندسی معماری جایگاه ویژه‌ای داشته است و از آن به عنوان سپر در جنگ‌ها و مهار آتش استفاده می‌شد. اما امروزه این نوع سازه برای ایجاد امنیت و محافظت و همچنین نمای ساختمان استفاده می‌شود. جان پناه می‌تواند از نرده‌های فلزی، دیوارهای آلومینیومی، بتن سیمانی،کامپوزیت، فولاد، دیوارهای کوتاه آجری (خرید آجر فشاری در تهران) یا شیشهه های مقاوم و نشکن، ساخته شود.
جان پناه چیست؟
یکی از ملزومات ساختمانی در مهندسی معماری، جان پناه است. این نوع سازه امنیتی، نوعی دیوار کوتاه از جنس‌های مختلف، در اطراف بام، بهار خواب، بالکن و دیگر ارتفاعات ساختمان هستند. با استفاده از آن می‌توان سبب محافظت از افراد و جلوگیری از پرت شدن آنها، زیباسازی نمای ساختمان، جلوگیری از نفوذ رطوبت و محافظت از سقت شد.
ساخت جان پناه تنها برای محافظت از افراد و جلوگیری از سقوط آنها نیست، بلکه از این نوع سازه برای تخلیه آب اضافی باران و جلوگیری از لک سقف ساختمان، جلوگیری از گرد و غبار بر روی پشت‌بام و درون بالکن، جلوگیری از نفوذ رطوبت به درون ساختمان و… می‌توان استفاده کرد.
قوانین و استانداردها
قوانین و استانداردهای ساخت در مهندسی معماری:
- ساخت جان پناه در مکان‌هایی که فاصله کف تا سقف بیش از ۷۰ سانتی متر باشد، الزامیست.
- استفاده در مکان‌هایی مثل بالکن، پشت بام، بهارخواب و پله‌ها، امری ضروری است.
- برای ساخت جان پناه برای پله، حداقل ارتفاع این سازه باید ۹۰ سانتی‌متر و سطح آن شیب‌دار باشد.
- در ساخت حفاظ های نرده‌ای، فاصله بین حفاظ‌های عمودی نباید بیش از ۱۱ سانتی‌متر باشد.
- اگر جنس شیشه‌ای باشد، باید از شیشه‌های مقاوم و نشکن مثل شیشه سکوریت استفاده کرد. و ارتفاع آن باید حداقل ۱۲۰ سانتی‌متر باشد.
- اگر در ساخت حفاظ، از دیوار چینی آجری استفاده شود، باید در ساخت آن سیمان (خرید سیمان در تهران) ، بتن، قرمز و مصالح ساختمانی استاندارد بکار رود.
- نصب بر روی دیوار زیرین باید دقیق، اصولی و استاندارد انجام شود؛ در غیر این صورت دچار ریزش خواهد شد.
خطرات جان پناه غیر استاندارد
همانطور که اشاره کردیم طبق استانداردهای مهندسی معماری، در هر ساختمانی که ارتفاع کف تا سقف بیشتر از ۷۰ سانتی‌متر باشد احداث جان پناه الزامی است. برای ساخت این سازه امنیتی، باید از بهترین مصالح و متریال‌های ساختمانی استفاده کرد. همچنین در ساخت آن باید استاندارد اندازه پهنا، رعایت شود. در هنگام ساخت، باید با روشی درست و اصولی به سقف زیرین متصل شود، در غیر این صورت سقوط خواهد کرد.
در ساخت باید از متریال‌های استانداری مثل شیشه سکوریت، فلز های مقاوم و… استفاده شود. اگر ساخت این سازه غیر استاندارد باشد، خطرات زیادی از جمله، سقوط افراد از ارتفاع، ریزش و احتمال اصابت آن با دیگران، به همراه دارد. با ساخت جان پناه غیر استاندارد، در زمان زلزله و سیل این خطرات چندین برابر می‌شوند و هر لحظه امکان خراب شدن و سقوط جان پناه وجود دارد.
بیشتر بخوانید: گواهی پایان کار و مراحل دریافت آن
جریمه ساخت جان پناه غیر استاندارد
هرگونه ساخت و ساز غیر قانونی و غیراستاندارد در ساختمان‌ها، می‌تواند توسط مالکین ساختمان پیگیری شود و امکان شکایت از مهندس ناظر پروژه، وجود دارد. در صورت ساخت جان پناه غیراستاندارد و رخ دادن حادثه برای افراد، مهندس ناظر ساختمان باید پاسخگو باشد . برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با جریمه ساخت جان پناه غیر استاندارد و نحوه پیگیری قانونی، می توانید با یک وکیل صحبت کنید.
انواع و کاربرد
سه نوع مختلف پلکانی، سوراخ دار و شیب دار هستند که هر کدام از این سازه ها، کاربرد ویژه و خاصی دارد.
- سوراخ‌دار: این نوع سازه بیشتر دور دیوارهای سقف بنا شده و از جان پناه سوراخ دار برای محافظت از سقف و جلوگیری از نفوذ رطوبت و ریزش سقف استفاده می‌شود.
- شیب‌دار: مدل های شیب‌دار بیشتر در ساختمان‌های صنعتی دیده می‌شود. این نوع محافظ‌ها، برای تخلیه آب باران و جلوگیری از نم‌کشی سقف و ورود آب به داخل ساختمان بسیار مناسب هستند.
- پلکانی: جان پناه‌های پلکانی بیشتر برای زیبایی نما و افزایش ارتفاع ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- سرپوش‌دار: در ساخت این نوع جان پناه‌ها، برای محافظت از سازه در برابر شرایط آب و هوایی، نوعی سقف از جنس سنگ، فلز یا بتون ساخته شده و بر روی جان پناه قرار می‌گیرد. مدل های سرپوش دار طول عمر بیشتری نسبت به دیگر جان پناه‌ها دارند.
همچنین بخوانید: دیوار پیش ساخته و انواع آن
نتیجه گیری
جان پناه یک سازه امنیتی در مهندسی معماری به شمار می‌رود و ساخت آن در مکان‌هایی که ارتفاع کف تا سقف بیش از ۷۰ سانتی‌متر باشد، الزامیست. ساخت این محافظ، باید با توجه به استانداردها و قوانین مهندسی انجام شود تا خطری برای ساکنین ساختمان و دیگر افراد به همراه نداشته باشد.
جانپناه می‌تواند از جنس های مختلف از جمله آلومینیوم، فلز، شیشه، دیوار آجری و بتن سیمانی ساخته شود. اگر مهندس ناظر در ساخت استانداردهای لازم را رعایت نکرد و سازه دچار ریزش شد و خطری برای افراد به همراه داشت، مهندس ناظر باید پاسخگو باشد؛ و امکان شکایت و پیگیری قانونی از سوی ساکنین ساختمان وجود دارد. امیدوارم این مطلب بازرگانی ایران پخش مفید بوده باشد در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر در بخش نظرات با ما در ارتباط باشید.