در این مقاله قصد داریم در کنار نگاهی به مقوله مطرح و کاربردی از دیرباز و تمدن‌های قدیمی یعنی آجر داشته باشیم و با سه نوع از آجرهای نسوز، سفالی و آجر فشاری بیشتر آشنا شویم. لازم به یادآوری است در این مقاله سعی شده است موارد از مقررات ملی ساختمان، مجموعه‌ای از ضوابط فنی، اجرایی و حقوقی ضروری برای رعایت در طراحی، نظارت و اجرای عملیات ساختمانی مختلف اعم از تخریب، نوسازی، توسعه بنا، تعمیر و مرمت اساسی، تغییر کاری و بهره‌برداری از ساختمان که در راستای پوشش دهی به ابعاد تأمین ایمنی، بهره‌دهی مناسب، آسایش، بهداشت و صرفه اقتصادی فرد و جامعه وضع می‌شود، نقل شود و تأکید می‌شود در صورت هرگونه ورودی به صنایع مرتبط با این حیطه، از این مقررات اطلاع و از ایمنی پروژه خود اطمینان حاصل کنیم.
نگاهی به آجر از تعریف تا انواع
در تعریف آجر می‌توانیم بگوییم آجُر Brick، ازجمله مصالح ساختمانی است که در قالب بلوک‌هایی از جنس خاک رُس و مواد و افزودنی‌های دیگر ساخته‌شده و در صنایع ساخت‌وساز مورداستفاده قرار می‌گیرد و لازم است تمامی فرآیندهای مربوط به آن تحت نظر متخصصین صاحب صلاحیت باشد تا از استحکام و ایمنی بنا و ایمنی فرآیند و در کل بهره‌وری پروژه‌ها اطمینان حاصل شود.
آجرها نیز به‌عنوان مصالح و فراورده‌های ساختمانی، لازم است تا ازنظر ویژگی، مشخصات فنی و روش‌های آزمایش، منطبق با استانداردهای ملّی ایران و معیارهای پذیرفته در هر بخش مباحث مربوط به مصالح ساختمانی در مقررات ملی ساختمان باشند. به این منظور، برای هر دسته از مصالح و فراورده‌های ساختمانی، استانداردهای ملّی مربوط تعریف و معرفی می‌شود و اگر در مواردی، احیاناً استاندارد ملّی وجود نداشته باشد، لازم است استانداردهای معتبر بین‌المللی ملاک و معیار عمل قرار گیرد. برای خرید سیمان در تهران با ما تماس بگیرید.
تأمین آجر از هر نوعی اعم از آجر سفالی، آجر فشاری یا آجر نسوز لازم است از مراکز معتبر باشد و تولیدکنندگان، واردکنندگان مواد، مصالح و فراورده‌های ساختمانی مانند آجر، باید ویژگی‌ها و مشخصات فنی آن‌ها را برابر استانداردهای مربوط و معیارهای پذیرفته‌شده در این مبحث، معتبر شمرده و اقدام به ارائه مشخصات به خریداران فرمایند.
آشنایی با آجر نسوز
آجرهای نسوز را می‌توانیم آجرهایی ساخته‌شده با مواد مقاوم در برابر حرارت و اصطلاحاً خاک نسوز، نام ببریم که با ساختار مهندسی‌شده و ویژه خود، عایق حرارتی قوی در برابر انرژی خواهند بود. همچنین ازآنجایی‌که این نوع از آجرها در شرایط فیزیکی و شیمیایی مختلف، خصوصیات خود را تا حد بالایی حفظ می‌کند، در کاربردهایی ازجمله طراحی نما، شومینه، کف‌پوش، کوره‌های صنعتی و… استفاده می‌شوند…
در کنار مقاومت حرارتی مطلوب می‌توانیم به طول عمر بالا، دوام و استحکام، زیبایی و ثبات رنگ خوب=را از دیگر ویژگی‌ها این آجرها عنوان کنیم.
آجرهای نسوز خود به انواع مختلفی تقسیم‌بندی می‌شوند شامل: آجر شاموتی، آجر شومینه، آجر کوره، آجر مشکی، آجر سفید و غیره.
همچنین بخوانید: جدول مصالح ساختمانی موردنیاز برای ساخت‌وساز
آشنایی با آجر رسی
آجرهای رسی همان‌طور که نامشان نیز گویاست، بر پایه خاک رس ساخته‌شده و نسبت به مواد اولیه و نحوه تولید انواع مختلفی را جهت استفاده در بخش نما، مصالح پرکننده و. در برمی‌گیرند. این نوع اجرها حسب نحوه ساخت د ر دو نوع سنتی و صنعتی قرار می‌گیرند. این آجرها به دلیل ارزان‌قیمت بودن، رایج‌ترین و عمده‌ترین مصالح ساختمانی هستند
آجرهای رسی سنتی مانند سبک تولید قدیمی، به شکل دستی عرضه می‌شوند و ا ز همین رو روند تولید طولانی‌تری را در پی‌دارند و نکته جالب‌تر اینکه به دلیل برخی از ویژگی‌ها در برخی ا ز انواع باکیفیت و دارای استحکام بالا، نسبت به آجرهای ماشینی، گران‌قیمت‌تر هم هستند.
آجرهای ماشینی یا صنعتی به علت تولید توسط ماشین‌آلات صنعتی، سرعت تولید و به‌تبع آن سرعت عرضه بالاتری داشته و به شکل انبوه تولید می‌شوند. این آجرها در قسمت‌های مختلف ساخت‌وساز به کار می‌رود.
به نقل از مقررات ملی ساختمان، برخی ویژگی‌های آجرهای باکیفیت به شرح زیر هستند:
- خاک آجر؛ خاک آجر رسی باید از سنگ‌ها، تخته‌سنگ‌ها، مواد ارگانیک، نمک و مواد شیمیایی مضر به دور باشد.
- اندازه؛ آجرها باید اندازه یکسان، سطوح هموار و مستطیل شکل با اضلاع موازی و لبه‌های صاف تیز داشته باشند. آجرها برای ساختن هر چیزی که به کار می‌روند باید اندازه یکسان و منظم داشته باشند. آجرهای مرغوب نباید در طول، خطایی بیشتر از ۳ میلی‌متر و در عرض و ارتفاع بیشتر از ۱.۵ میلی‌متر داشته باشند.
- اندازه استاندارد آجر ۱۹۰×۹۰×۹۰ میلی‌متر است.
- شکل؛ آجرهای خوب باید شکل یکسان داشته باشند. لبه‌های آجر باید تیز، صاف و دارای زاویه قائمه باشد.
- رنگ آجر؛ آجر مرغوب باید به‌خوبی پخته شود و رنگ مسی یکنواختی داشته باشد. آجرهای زیادی و کم پخته‌شده، یکنواختی رنگ در سطح ندارند و استقامت خود را نیز از دست می‌دهند. آجرهای باکیفیت خوب باید سرتاسر یکرنگ و یکنواخت باشند.
- سالم بودن؛ آجر خوب پخته‌شده باید وقتی با یک چکش یا آجر دیگر ضربه می‌بیند، صدای فلزی بدهد.
- سختی؛ آجر باید به حدی سخت باشد که وقتی ناخن به سطح آن کشیده شود هیچ اثری برجا نگذارد.
- استقامت؛ استقامت فشاری آجر باید منطبق با حداقل اعلام‌شده در مقررات ملی ساختمان باشد.
- بافت و فشردگی؛ سطح آجر نباید خیلی صاف و صیقلی باشد؛ چراکه باعث لغزش مالت می‌شود. آجر باید بافت فشرده و یکنواخت داشته باشد. یک سطح شکسته نباید ترک، سوراخ، نخاله یا تکه‌های آهکی را نشان دهد.
- جذب آب؛ میزان جذب آب آجر مرغوب زمانی که ۲۴ ساعت متوالی در آب غوطه‌ور باشد نباید بیشتر از ۲۰ درصد وزن آن در زمان خشکی باشد.
- حفره در آجر؛ آجر باید یک حفره مناسب داشته باشد تا مالت بتواند به‌طور مناسبی حفره را پر کند. حفره باید ۱۰۰ میلی‌متر طول، ۴۰ میلی‌متر عرض و ۱۰ میلی‌متر عمق داشته باشد.
آشنایی با آجر فشاری
برخلاف دو مورد قبلی که در معماری و طراحی نیز هستند، آجر فشاری اما یک انتخاب مناسب برای زیر کاری ساختمان خواهد بود. چراکه با توجه به فرآیند تولید این نوع ا ز آجر سنتی که به‌صورت دستی خشت‌زنی شده و د ر نهایت د ر داخل کوره‌های آجرپزی مورد حرارت قرار می‌گیرد، آن زیبایی ظاهری لازم برای نما ندارد؛ اما به علت مقاومت فشاری بالا در مواردی مانند دیوارهای باربر، طاق‌های ضربی و تیغه‌های جداکننده با تأیید کارشناس مربوطه می‌تواند مورداستفاده قرار بگیرد. برای خرید آجر فشاری در تهران با شماره های درج شده در سایت تماس حاصل فرمایید.
موارد مهم و لازم در کار با تمامی آجرها
در ادامه می‌خواهیم از دیگر موارد مندرج در مقررات ملی ساختمان در حیطه مصالح ساختمانی ازجمله انواع آجرها نام ببریم که لازم است در تمامی فرآیندها موردتوجه جدی قرار بدهیم و نیز در حین خرید آجرهای مختلف مانند آجر نسوز، آجر سفالی یا آجر فشاری در جریان کامل این موارد باشیم.
تعیین مشخصات فنی و تطابق ویژگی‌ها کارکردی مواد، مصالح و فراورده‌های ساختمانی بر اساس مقررات ملّی ساختمان با مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی وابسته به وزارت راه، مسکن و شهرسازی و مراجع تأیید صلاحیت شده از سوی آن مرکز و از طریق صدور گواهینامه فنی است.
تأیید کیفیت؛ کنترل ویژگی‌ها مواد، مصالح و فراورده‌های ساختمانی، تطابق آن با استانداردهای مربوط، اعلام مشخصات و اظهارنظر مقایسه‌ای، با سازمان ملّی استاندارد یا آزمایشگاه‌های تأیید صلاحیت شده از سوی آن سازمان از طریق پروانه کاربرد، نشان استاندارد است.
مطابقت با استاندارد؛ طراحان و مجریان با توجه به محدوده کاربرد مصالح موردنظر باید، در نقشه‌ها و مدارک فنی مربوط، ویژگی‌ها و مشخصات فنی مواد، مصالح و فراورده‌های ساختمانی را تعیین کنند.
استفاده از مواد و مصالح و فراورده‌های ساختمانی غیر مطابق با مشخصات و معیارهای پذیرفته‌شده در مبحث پنجم مقررات ملی ساختمان، مجاز نیست.
استفاده مجدد؛ استفاده از مواد، مصالح و فراورده‌های ساختمانی مستعمل، در صورت مطابقت مشخصات فنی آن‌ها با معیارهای پذیرفته‌شده در این مبحث و توجه به نوع مصرف آن‌ها بلامانع است.
بیشتر بدانید: مصالح سفت کاری و کاربرد آن‌ها
سخن آخر
در پایان لازم است تأکید داشته باشیم که با توجه به حساسیت بالای امر ساخت‌وساز، در راستای اجرای بهینه آن با انواع اجرها اعم از فشاری، نسوز، سفالی یا دیگر نوع با توجه به ویژگی‌ها و هدف مدنظر، پایبند اصول مربوطه بوده و کارها را طبق نظرات و راهنمایی‌های کارشناسان متخصص مربوطه و مطابق با مقررات پیش ببریم تا از ایجاد مشکلات در جنبه‌های قانونی و ایمنی پیشگیری شده و همچنین به جنبه‌های ایمنی کار حین اجرا به لحاظ پوشش کارگران و رعایت اصول ایمنی کار نظارت کامل داشته باشیم.